Winorośl broni się przed atakiem Botrytis wytwarzając zewnętrzną
warstwę ochronną liścia czy jagody zwaną oskórkiem lub kutikulą oraz
drugą warstwę zwaną naskórkiem wytwarzającym związki ograniczające
porażenie pleśnią. Są to między innymi związki fenolowe* i resweratrol*
(przeciwutleniacz, naturalny nietoksyczny fungicyd), które działają
grzybobójczo. Im większą ilość tych związków wytwarza roślina tym
większa jest jej odporność na pleśnie.
W chwili kiedy ta ochrona zawiedzie roślina ratuje się produkując w
komórkach swych tkanek specjalne substancje wytwarzające warstwę
oddzielającą porażone tkanki od zdrowych. Mogą również wytworzyć
warstwę zamykającą całą ranę.
Znaczącym czynnikiem mającym wpływ na unikanie i zwalczanie
Botrytis jest stworzenie odpowiedniego mikroklimatu i likwidacja
środowiska zarodnikowego. Dlatego w pierwszej kolejności należy wybrać
odpowiednie miejsce pod założenie plantacji tak by było one dobrze
nasłonecznione i przewiewne. Następnie stosować zabiegi pielęgnacyjne
polegające na prześwietlaniu krzewów (usuwaniu pędów syleptycznych,
nadmiaru liści) i usuwaniu na plantacji chwastów i wysokiej trawy.
Wszystkie porażone pleśnią części roślin muszą być usunięte i spalone.
Należy unikać przenawożenia winorośli gdyż zwiększa ono podatność
roślin na pleśnienie.
Prace hodowlane wykazały, że czynnikiem mającym duży wpływ na
odporność winorośli na Botrytis jest zagęszczenie jagód i sposób w jaki
stykają się jagody.
Odmiany białe wytwarzające grona w których jagody nie stykają się
ze sobą (np.Helios) pomimo niekorzystnych warunków atmosferycznych i
przy relatywnie wysokiej zawartości cukru praktycznie nie ulegały
porażeniu przez B.c. Jedyną nową odmianą wytwarzającą grona o dużej
gęstości jagód a posiadającą dość wysoką odporność na pleśnienie jest
Johanniter.
W przypadku nowych odmian na wina czerwone, w których tworzeniu
udział brała odmiana Cabernet sauvignon widać bardzo dużą odporność na
pleśnienie. Ich wartości zagęszczenia jagód są zbliżone do wartości
odmiany C.sauvignon dla której pojęcie pleśnienia winogron jest
pojęciem prawie nie znanym. Może wystąpić porażenie jagód tylko w
bardzo niekorzystnych warunkach pogodowych przy wcześniejszym silnym
porażeniu pleśnią łozy.
Nowo wyselekcjonowany klon Pinot Noir o symbolu FR 13L
charakteryzuje się luźną strukturą jagód co daje mu dużo większą
odporność na Botrytis od klonów podstawowych P.Noir. Inny
wyselekcjonowany klon P.Noir o symbolu FR 1801 posiada jagody różnej
wielkości. Jest to bardzo cenny klon. Swoją niewielką gęstość jagód
wytwarza nie dzięki luźnemu rozmieszczeniu większych jagód jak w klonie
13L, tylko dzięki wytworzeniu różnej wielkości jagód rosnących w
różnych odstępach od osi środkowej grona(kiści). Jest to cecha bardzo
pozytywna. Ta różnorodność wielkości jagód przynosi korzyści podczas
maceracji i leżakowania win w piwnicach dzięki znacznie zwiększonemu
udziałowi skórek z jagód.
Obecnie w hodowli zmierzającej do uzyskania odmian odpornych na
Botrytis głównym parametrem branym pod uwagę przy selekcji jest stopień
zagęszczenia jagód. Ponieważ stwierdzono, że to właśnie ta cecha
odpowiada za rozmiar porażenia pleśnią winogron. Takie cechy jak liczba
porów w jagodzie czy czas trwania stabilności skórki jak do tej pory w
pracach hodowlanych nie zostały w znaczącym stopniu poprawione. Do tej
pory ostateczne własności uodparniające na pleśń Botrytis nie zostały
odkryte. Dlatego dobór gatunków i klonów o małym zagęszczeniu jagód i
korzystnych czynnikach panujących w strukturze winogrona są szansą na
zlikwidowanie w jak największym stopniu problemu pleśnienia.
Wybór odpowiedniej odmiany lub też klonu oraz odpowiednia lokalizacja
plantacji powinny być podstawowymi warunkami branymi przy zakładaniu
plantacji.
Nowe odmiany winorośli hodowli WBI Freiburg wykazujące odporność na porażenie przez Botrytis:
Odmiany na białe wina:
- typ owocowy : FR 493-87, Solaris, Johanniter,
- typ neutralny : FR 392- 83, Merzling, Helios, Bronner.
Odmiany na czerwone wina:
- typ owocowy(Pinot) : Baron, Monarch,
- typ neutralny : Prior,
- typ Cabernet : Cabernet Carbon, Cabernet Carol, Cabernet Cortis, Cabernet Cantor.
* 1 Fenole - związki organiczne zawierające grupy
hydroksylowe związane z atomami węgla w pierścieniu aromatycznym.
Czasami traktuje się je jako oddzielną od alkoholi alifatycznych grupę
związków organicznych, a czasem zalicza się je do alkoholi. Od alkoholi
alifatycznych różnią się tym, że większość z nich ma odczyn kwaśny.
Najprostszym fenolem z jedną grupą hydroksylową jest fenol.
* 2 Resweratrol (Nazwa
systematyczna:trans-3,5,4'-trihydroksystilben) to organiczny związek
chemiczny z grupy fenoli, który jest obecny w skórce wielu owoców,
m.in. czerwonych winogron, morwy, czarnej porzeczki a także w
orzeszkach ziemnych. Resweratrol jest bardzo skutecznym
przeciwutleniaczem oraz nietoksycznym fungicydem (środkiem
antygrzybicznym) i jako taki jest masowo stosowany jako dodatek do
żywności. W skali przemysłowej otrzymuje się go z wysuszonych skórek
czerwonych winogron.
Źródło: Wikipedia wolna encyklopedia.
Opracowano na podstawie "Resistenzzüchtung gegen Botrytis" Dr. Volker Jörger, Staatliches Weinbauinstitut Freiburg .
Mariusz Chryk
